İTTİHAT ve TERAKKÎ CEMİYETİ DAMGALI NADİR VASİYETNÂME

OSMANLICA - FRANSIZCA ÇİFT DİLLİ İTTİHAD VE TERAKKİ CEMİYETİ DAMGALI VE MİZANCI MURAD BEY'İN CEMİYET BAŞKANLIĞI YAPTIĞI DÖNEMDE CENEVRE'DE NEŞR EDİLEN NADİR VASİYETNAME: Vasiyyetnâme-i siyâsî (Birinci Tab'), KEÇECİZÂDE MEHMED FUAD PAŞA, (1815-1869), Mizân Matbaası, Ceneve, AH 1314 [1896]. - Özgün karton kapağında, çok temiz durumda, ilk sayfada iki adet oval formlu Osmanlıca-Fransızca Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti damgası mevcuttur, 15x11 cm, Osmanlıca, 29 sayfa. MİL - ÖZEGE; 22526.
Osmanlı azâm-ı siyâsinden esbak Keçeci Zâde Mehmed Fuad Paşa merhumun Fransa'nın Bahr-i Sefîd sevâhilinde kâin "Nis" şehrinde bulunduğu zaman vefatından birkaç vakit mukaddem cennetmekân Sultan Abdülaziz merhuma hitâben yazıp irsâl ve takdim eylediği Vasiyyetnâme-i Siyâsi'dir ki hafîdleri Hikmet Bey efendi tarafından ihdâ olunmuştur. * (Arkadaşlarımızdan bazıları bu vasiyetnameyi başka bir memba'a atfetmek istiyorlarsa da elimizdeki nüsha-i asliyeye göre bu rivayet-i bî asıl ve esasdır.)
Ön sözde belirtildiği gibi vasiyetname çeşitli tartışmalara konu olmuştur. Ölümünden birkaç ay sonra “Fuad Paşa’nın Siyasî Vasiyetnâmesi” adlı belge önce İstanbul’da İngilizce ve Fransızca olarak çıkan The Levant Herald gazetesinde yayımlandı. Gazeteye göre Fuad Paşa ölümünden birkaç gün önce yazdığı vasiyetnâmesini Sultan Abdülaziz’e iletilmek üzere bir tanıdığına vermiş, fakat padişahın eline geçmeden açılarak yayımlanmıştır. Sultana hitaben yazıldığına göre Türkçe olması gereken belgenin bir İngilizce’si ve bir de Fransızca’sı bulunmaktaydı. Yayımlandığı sırada bunun Fuad Paşa’ya ait olup olmadığı gazetelerde tartışma konusu yapıldı. Mizan matbaasında da ayrı olarak basılmıştır.
Eser Mizancı Murad Bey'in Jön Türk'lerin yardımıyla İttihad ve Terakki Cemiyeti'nin başına geçtiği ve cemiyet merkezini Paris'ten Cenevre'ye taşıdığı dönemde basılmıştır.