GÜL CAMİİ / Église Antique de SAINTE THÉODOSIE

"İstanbul Küçükmustafapaşa’da XV. yüzyıl sonunda kiliseden çevrilen cami. Büyük ölçülerde bir yapı olan Gül Camii’nin Bizans dönemindeki adı ve yapım tarihi hakkında kesin bilgi yoktur. Genellikle buranın Deksikrates’teki Aya (Hagia) Theodosia Kilisesi olduğu yolunda yerleşmiş bir görüş vardır. İstanbul’un Bizans dönemindeki tarihî topografyasına dair pek çok yayını olan J. Pargoire, bu kilisenin Aya Euphemia adına yapıldığını, ancak Latin işgalinden (1204-1261) sonra Bizans İmparatorluğu ihya edildiğinde XIII. yüzyıl sonlarında adının Theodosia’ya dönüştürüldüğünü kaydeder. Kaynaklardan edinilen bilgiye göre Khalkedon’un (Kadıköy) koruyucu azizesi Euphemia’ya sunulmuş olan kilise Petrion adındaki mahallede bulunuyordu ve yanında bir de kadınlar manastırı vardı. Kilisenin IX. yüzyılda İmparator I. Basileios döneminde (867-886) yapıldığı veya daha eski bir yapının yenilenmesi ve ihyası suretiyle kurulduğu ileri sürülmüştür. Bu kilisede (belki de manastırda) Basileios’un ailesinden bazı kişilerin mezarları bulunuyordu.

İkonoklasma (tasvir kıranlar) akımı döneminde (726-842), Büyüksaray’ın Ayasofya önündeki Khalke Kapısı denilen girişi üstündeki Îsâ ikonasının indirilişini engellemeye çalışırken öldürülen Theodosia adlı kadın sonraları azize olarak ilân edildiğinde cesedi veya kutsal kalıntıları bu kiliseye konulmuştu. Halk bu rölikleri ziyaret ederek onlardan şifa umardı." - 8,7 x 14 xm